| |
FELSEFE NEDİR?
- Felsefe kişinin kendisini ve çevresini anlama, yorumlama, açıklama ve gerçeği arama çabasıdır.
FELSEFENİN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Felsefe, bilgi edinmeye değil bilgi aramaya yönelik bir faaliyettir.
- Felsefede cevaplardan çok sorular önemlidir.
- Felsefe, insanı ve evreni bir bütün halinde kavramaya çalışır.
- Felsefe, bir bilin değildir ancak bütün bilimler felsefeden doğmuştur.
- Felsefenin yöntemi her zaman için bilinçli, tutarlı, sistemli bir düşünme yöntemidir.
- Felsefi sistemler kendi içerisinde tutarlıdır. Fakat genel- geçer bir niteliğe sahip değildirler.
FELSEFENİN YARARI
- Felsefe kişide merak ve kuşku uyandırır.
- Felsefe bilinçlenmeyi ve görüş açımızın gelişmesini sağlar.
- Demokrasinin gelişmesini ve işlemesini sağlamaktadır.
- Yeni bilim dallarının ortaya çıkmasını sağlar.
- Felsefe insana hemen her konuda akıl yürütebilmesini sağlar.
BİLGİ ve BİLGİ TÜRLERİ
BİLGİ : Suje ile Obje arasındaki ilişki sonucunda elde edilen üründür.
İnsanın, bilgi elde etmesinde iki yetisi vardır :
1- Düşünme
2- Duyular yoluyla algılama gözlemleme
BİLGİ TÜRLERİ : Gündelik Bilgi , Dinsel Bilgi, Teknik Bilgi, Sanat Bilgisi , Bilimsel Bilgi , Felsefi Bilgi
Gündelik Bilgi: İnsanların gündelik hayatlarında en sıradan deneyimleri sonucunda elde etmiş oldukları bilgi türüdür. Özellikleri :
- Tek tek olaylarla ilgilidir.
- Sezgilere dayalı olarak ortaya çıkar.
- Genelleştirilmiş bilgidir. Ancak gerçekliğinden söz edilemez.
- Sonuçları kesin değildir ve sistemsiz bir yapıya sahiptir.
Dinsel Bilgi : Dinsel bilgide suje ile obje arasındaki ilişki inanç temeline dayanır. Bu bakımdan dinsel bilgide gerçekliğin kanıtlanmasına ihtiyaç yoktur. Özellikleri :
- Varlığı inanç aracılığıyla ortaya koyar.
- Tanrı, evren ve insana ilişkin tümel açıklamalar içerir.
- Eleştiri ve tartışmaya kapalıdır. (dogmatiktir)
Teknik Bilgi : Doğal nesnelerin bilimsel bilgilerden yararlanılarak insan yaşamında kullanabilir halde getirilmesi sonucu elde edilen bilgi türüdür. Özellikler :
- pratik yarara dayalı olarak oluşur.
- İnsan yaşamını kolaylaştırmak amacına yöneliktir.
- Bilimsel bilgi ile karşılıklı etkileşim içindedir.
Sanat Bilgisi : Sanat güzeli arayan gerçekliği simgelerle anlatmaya çalışan bir etkinliktir. Bu etkinlik duyguya ve sezgiye dayanır. Yetenek ve hayal gücü gerektirir. Özellikleri :
- Sezgilere ve yaratıcı hayal hücüne dayanmaktadır.
- Subjektiftir.
- Amaç, estetik haz uyandırmaktır.
Bilimsel Bilgi : Bilimsel bilginin başlıca özelliği nesnel, kesin, genelleyici, eleştirel olmasıdır. Akla, gözleme, deney ve kanıta dayanır. Bilimsel bilgi üçe ayrılır.
1- Formel Bilgi :
- Yalnızca düşüncede var olan varlığı konu edinir.
- Matematik, mantık, etik, değerler bu alana girer.
- Tümden gelim yöntemini kullanır.
2- Doğa Bilimleri :
- Reel varlığı konu edinir.
- Fizik, kimya, biyoloji, tıp ve yer bilimleri bu alana girer.
- Temel özelliği olgusallıktır. ( Olgusallık : Yargıların doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilir olanı dile getirmesidir.)
- Tümevarım ( endüksiyon ) yöntemini kullanır.
3- İnsan Bilimleri :
- Konusu insan ve toplumdur.
- Piskoloji, sosyoloji, tarih, siyaset ve coğrafya bu alana girer.
- Anlama yöntemi kullanır.
- Toplumsal olayları anlamamızı sağlar.
Felsefi Bilgi : Felsefi bilgi, insanın deneye dayanmadan yalnızca aklıyla, düşünme gücüyle kafasındaki sorulara cevap vermesidir. Özellikleri :
- Tümel ve geneldir
- Özü araştırır.
- Akılcıdır.
- Yöntemlidir.
- Sistematik düzenlidir.
- soru sormaya ve hayal gücüne dayalıdır.
FELSEFENİN DİĞER ALANLARLA İLİŞKİSİ
Felsefe İle Bilim Arasındaki Ortak Özellikler:
- Akıl ve mantık ilkeleri kullanır.
- Bilinçli yöntemli ve sisteme dayalıdır.
- İlke ve yasalara ulaşmaya çalışırlar.
- Merak ve anlama arzusundan doğmuştur.
Felsefe İle Bilim Arasındaki Farklar:
- Kelsefe hem olgularla hemde değerlerle ilgilenirken bilim sadece olgularla ilgilenir.
- Bilimin önermeleri doğrulanabilir ancak felsefenin önermeleri dar anlamda doğrulanamazlar.
- Bilimlerde ön görüde bulunabiliriz ancak felsede bulunamayız.
Felsefe İle Din Arasındaki Ortak Özellikler:
- Konuları insan ve evrendir.
- Varlığı tümel olarak açıklarlar.
Felsefe İle Din Arasındaki Farklar :
- Felsefi bilgiler akla dayanırken dinsel bilgiler inanca dayanır.
- Felsefede soru sormak esastır ama dinde verilen cevaplara inanmak esastır.
- Felsefe eleştiricidir din ise dogmatiktir.
Felsefe İle Sanat Arasındaki Ortak Özellik:
- Varlığı, hayatı insanı yaratıcı bir zeka ile kavrar ve yorumlar.
Felsefe İle Sanat Arasındaki Fark :
- Felsefe doğrulara dayanırken sanat duygusallığa dayanır.
BİLGİ FELSEFESİNİN TEMEL KAVRAMLARI
Doğruluk , Gerçekçilik , Temellendirme dir.
Doğruluk : Düşüncenin gerçekle bire bir uyuşmasıdır.
Gerçekçilik: Gerçek, bilinçten bağımsız olarak nesnel dünyada bulunan güneş, hava, taş gibi şeylerdir.
Temellendirme : Ortaya konan bir soru için dayanak, gerekçe, temel bulunmalıdır. Temellendirilmiş bir bilgi ölçütler aracılığıyla kazanılan bilgidir.
BİLGİ FELSEFESİNİN TEMEL PROBLEMLERİ :
- Doğru Bilginin Mükün Olup Olmadığı
- Doğru Bilginin Kaynağının Ne Olduğu
- Doğru Bilginin Ölçütü Ve Sınırı Ne Olduğu
Problemleri bilgi felsefesinin en önemli problemleridir.
DOĞRU BİLGİNİN MÜKÜN OLUP OLMADIĞI PROBLEMİ:
- doğru bilginin mümkün olduğu savunulan ( DOGMATİZM)
- doğru bilginin mümkün olmadığı savunulan (SEPTİSİZM)
DOGMATİZM: Kesinliğinden hiçbir şekilde şüphe edilmeyendir. Dogmatizm de :
- değişmez ve kesin bilgiler olduğu savunulur.
- Akıl aracılığıyla elde edilen bilgiler kanıt aramaksızın üzerine her hangi bir inceleme ve eleştirme yapılmaksızın doğru olarak kabul edilir.
- Doğmatizm temeli üzerinde rasyonalizm, emprizm, kritisizm, analitik felsefe, pozitivizm, sezgicilik, pragmatizm, fenomenoloji gibi felsefi akımlar doğmuştur.
SEPTİSİZM (şüphecilik): doğru bilginin mümkün olmadığı ve hiçbir şekilde bilgi elde edilemeyeceği savunulan akımdır.
- septikler, insanın duygularının ve aklının yetersizliğinden dolayı doğru bilgiye ulaşılamayacağını savunurlar.
- Belli bir doğruya ulaşmadan önce kuşku duymak zorunlu ve kaçınılmazdır.
BİLGİNİN KAYNAĞI PROBLEMİ : felsefe tarihi boyunca bilginin kaynağıyla ilgili dört temel görüş ortaya çıkmıştır. Bu görüşler :
Rasyonalizm (Akılcılık): Bilgi kaynağında aklın ve düşüncenin olduğunu savunan akımdır.
Emprizm(Deneycilik): Bilginin kaynagında algıların, duyuların , deneylerin ve gözlemlerin bulunduğunu savunan akımdır.
Kritisizm (Eleştiricilik): Bilginin kaynagında aklın ve deneyin bir arada bulunduğunu savunan akımdır.
Entüisyonizm (Sezgicilik) :Bilgi elde etmede aklın ve deneyin yetersiz olduğu insanın sadece sezgi aracılığıyla bilgi elde edebileceği savunulan akımlardır.
RASYONALİZM(AKILCILIK): Bilginin temel kaynağının akıl olduğunu savunulan akımdır. Rasyonalistlere göre bilgi zorunlu, kesin ve genel- geçer olmalıdır. Böyle bir bilgi ancak akılla elde edilebilir. Bilim modeli matematik ve mantıktır. Rasyonalistlere göre bilgi doğuştan gelmektedir. Doğuştan gelen bu bilgilere apriori bilgileri denir. ( --------------------------PLATON. FARABİ---------------------------- )
EMPRİZM (DENEYCİLİK): doğuştan zihnimizde hiçbir bilgi, düşünce ve ilke bulunmadığını, bilgilerimizin duyu ve algıdan geldiğini deneyden türediğini ileri süren felsefi akımdır. (-------------JOHN LACKE-------------)
|
|
